Wat is het geheim van NEELIE Kroes' succes?

Neelie Kroes is op het moment van schrijven van Neelie vicepresident van de Europese Commissie. De erg prettig leesbare biografie, met de toepasselijke ondertitel Brave meisjes schrijven zelden geschiedenis, is geschreven door Alies Pegtel (1969).

In 2010 vatte Alies Pegtel het plan op zich te verdiepen in de levensgeschiedenis van Neelie Kroes. Pegtel is historicus en werkt als freelance journalist onder meer voor Historisch Nieuwsblad, Maarten! en NRC Handelsblad. Haar interesse in Neelie Kroes is een politieke: Alies ‘leek het een interessant project om via haar leven te onderzoeken wat het vergt voor een vrouw om succesvol te worden en te blijven.’ (p. 10) Haar onderwerp boekte een indrukwekkend aantal aansprekende politieke successen. De vervoerseconoom Neelie Smit-Kroes werd in 1971 op 30-jarige leeftijd het jongste vrouwelijke Tweede Kamerlid tot dan toe. In 1977 werd zij op 36-jarige leeftijd de eerste vrouwelijke staatssecretaris op het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Van 1982-1989 was Neelie op datzelfde departement minister in het eerste en tweede kabinet-Lubbers. In 2004 werd Neelie Kroes de eerste Nederlandse vrouwelijke eurocommissaris; die functie legde ze in 2014 op 73-jarige leeftijd neer.

Alies Pegtel baseerde haar biografie op gesprekken met Neelie Kroes en vele anderen zoals VVD'ers Frits Korthals Altes en Ben Verwaayen, zakenvrouw Sylvia Tóth, op literatuur zoals ´n andere biografie Neelie Kroes. Hoe een Rotterdams meisje demachtigste vrouw van Europa werd door Stan de Jong en Koen Voskuil uit 2011 (noot 1) en archieven als: Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen en Atria, Kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. Daarnaast gebruikte ze knipsels van de Volkskrant, De Telegraaf, Het Financieele Dagblad en andere magazines zoals Vrij Nederland en Opzij. Alies Pegtel zocht op verzoek van Neelie Kroes inhoudelijk advies van bekende wetenschappers op het terrein van de emancipatiegeschiedenis van vrouwen: Mieke Aerts en Marjan Schwegman. ‘Zij zetten me [Alies Pegtel] op het spoor om het leven van Neelie niet alleen vanuit het perspectief van de politiek te bekijken maar vooral vanuit het ondernemerschap.’ (p 15)

Neelie Kroes en de vrouwen in haar tijd

Wat ik heel goed vind aan Neelie is dat haar levensgeschiedenis verbonden is met die van andere studerende, gehuwde en politieke vrouwen in haar tijd. De titels van de dertien hoofdstukken laten dit persoonlijke verhaal in een breder perspectief prachtig zien. Enkele voorbeelden: ‘Mevrouw de Praeses’, ‘Met een kind in de Kamer’, ’Koningin van de voorpagina’, ‘Moeder van Ayaan’ en ’La grande dame van de Nederlandse politiek’. Dat Neelie Kroes als gehuwde vrouw fulltime bleef werken in dienst van derden, was uitzonderlijk. Minder dan 5 procent van de getrouwde vrouwen deed dat destijds. Door dit bredere perspectief is Neelie ook te lezen als een geschiedenis van de emancipatie van vrouwen in Rotterdam (waar Neelie tijdens de wederopbouw naar school ging en studeerde) en Nederland. 

  

Hoe werd en bleef Neelie Kroes succesvol?

Uit de biografie kies ik een drietal citaten die het antwoord door Alies Pegtel het beste aantonen, en mijns inziens ook aannemelijk maken.

1. Neelie Kroes kijkt zelden of nooit achterom: ’Terugblikken vindt ze zonde van haar kostbare tijd’. (p 14) ‘Het staat haar in de weg bij het leven in het heden, dat voor haar prioriteit verdient.’ (p 15)

2. Om een ‘klus te klaren’ zocht Neelie naar ‘het beste team om het specifieke karwei voor elkaar te krijgen. En de meest capabele mensen waren in haar ogen niet per definitie de hoogst zittende of langst dienende ambtenaren’. ( p 164)

3. Neelie Kroes is een ‘genderbender’, een typering die aangeeft dat ‘vrouwelijke politici naar keuze hun vrouwelijke of mannelijke kanten accentueerden. Ze waren doortastend, ambitieus en toonden geen emoties, maar waren toch op-en-top vrouw’. ( p 210)

Ook de grote dalen in het persoonlijke leven van Neelie Kroes worden beschreven. De laatste fase in haar huwelijken (met Wouter Jan Smit en Bram Peper) en vergeefse pogingen om lid raad van bestuur van een groot bedrijf, ‘female captain of industry’, te worden.

Alies Pegtel typeert Neelie Kroes mijns inziens ook terecht als ‘een ondernemer-politica, die vooral gericht is op het behalen van concrete resultaten’. (p 15) De combinatie politica en ondernemer komt in haar functie als Eurocommissaris Digitale Agenda (2009-2014) prachtig tot uiting. In Neelie’s eigen woorden “Politici creëren geen banen, ondernemers doen dat wel. We gaan die ondernemersmentaliteit stimuleren en de Europese start-ups voorbij hun comfortzone duwen.” (p 391)

Reflecties over Neelie als rolmodel

Neelie Kroes is volgens mij een inspirerende rolmodel voor verschillende generaties vrouwen zoals voor de freelance journalist en moeder Alies Pegtel, voor jonge vrouwen (digital natives) die leren coderen en apps te maken en bovenal voor politica’s. Graag had ik gelezen hoe en waar de koningin van het telefonisch en offline netwerken, Neelie Kroes, in de loop van de tijd haar contacten bijhield: namen (eigen en gehuwde), telefoonnummers, adressen (post en e-mail) en hoe en waar kennis met elkaar gemaakt.

Mooi vond ik de reflecties van andere politica´s en voorbeeldvrouwen zoals Nell Ginjaar-Maas (VVD), Hedy d’ Ancona (PvdA) en Ina Brouwer (CPN). En de verhalen door haar oud-studiegenoten uit Rotterdam: oud-premier Ruud Lubbers (CDA) en oud-burgemeester Bram Peper (PvdA). Ruud Lubbers’ indruk van ‘Neel die haar mannetje staat’ (p 211) in kabinet-Lubbers II en (ex-) echtgenoot Bram Peper ‘ze is actieachtig. En maar bellen, ze hing de godganse dag aan de telefoon’ (p 252). Daarvan staat een mooie foto in Neelie, waarbij ze beiden aan de ontbijttafel in Wassenaar al aan het bellen zijn. 

Neelie Kroes, Aletta Jacobs en haar geheim 

Neelie Kroes staat nu bekend ‘als voorvechtster voor de aanwezigheid van meer vrouwen op leidinggevende posities. In 2010 ontving ze hiervoor de Aletta Jacobs Prijs.’ (p 12) En hiermee is haar leven ook verbonden met de 120-jarige geschiedenis van de huidige Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap (noot 2) die net als zij strijdt voor emancipatie van vrouwen, voor meer vrouwen in de politieke besluitvorming en voor financiële onafhankelijkheid van vrouwen. Neelie Kroes was sinds de jaren 70 van de vorige eeuw een warm voorstander van financiële onafhankelijkheid van vrouwen. (p 276)  

Dankzij een maatschappelijke ontwikkeling als ‘Er moet een vrouw in’ de Europese Commissie (noot 3) is Neelie tenslotte eurocommissaris geworden. En de grootste succesfactor van Neelie Kroes - haar geheim?! - is volgens mij dat zij ‘ja, ik wil (graag)’ durft te zeggen en te doen! Ze durft risico's te nemen en leert van haar fouten.

Gelukkig voor Neelie Kroes veranderde de betekenis van sekse tijdens haar leven aanzienlijk. Het is nu immers (bijna) helemaal OK om rood gelakte nagels te hebben, hoge hakken te dragen en in de ‘derde leeftijd’ te werken. Via Neelie ‘haar uitzonderlijke levensloop’ krijgt de geschiedenis van vrouwen als politica’s aan de top ‘een gezicht’! En voor Neelie, haar auteur Alies Pegtel, mij en andere vrouwen deed en doet sekse er echt wel toe!

Noten 

1.Biografie Neelie Kroes verbonden met Stratego, the next level en de derde leeftijd http://angermaneuropa.blogspot.nl/2013/02/biografie-neelie-kroes-verbonden-met.html 
2. Eurocommissaris Neelie Kroes verbonden met wereldreis Aletta Jacobs #e-skills #IAW http://angermaneuropa.blogspot.nl/2012/03/eurocommissaris-neelie-kroes-verbonden.html
3. 'Er moet een vrouw in' is ontleend aan Hilda Verwey-Jonker: jaren 50 feminist, opinion leader en voorbeeldvrouw
 http://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html

Boekpresentatie Neelie, brave meisjes schrijven zelden geschiedenis aan de Erasmus School of Economics Centennial, 15 mei 2014