#100jaarvrouwenkiesrecht Strijd! Groningen en IAW

Tijdens de vele feestelijke vieringen van 100 jaar vrouwenkiesrecht en vooral de strijd van de vrouwenkiesrechtbeweging in Nederland is die in Groningen heel bijzonder. Waarom? Ten eerste omdat ikzelf Politieke en Sociale geschiedenis van de 20e eeuw in Groningen studeerde (RUG). Ten tweede omdat ik sinds begin jaren 80 actief betrokken ben bij de opvolger van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht: Vrouwenbelangen. (Noot 1.) Ten derde vanwege de inspiratie door aanwezig te zijn bij een feestelijke viering van 100 jaar vrouwenkiesrecht in Londen en in Berlijn in 2018. (Noot 2.)

In dit blog focus ik op de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht/IWSA (opgericht 1904) ook omdat ik de directe opvolger: de International Alliance of Women/IAW vertegenwoordig in het bestuur van de Europese Vrouwenlobby sinds (oktober) 2014. (Noot 3.) Een foto van het prachtige vaandel van de Wereldbond - a living legacy - gebruik ik als startscherm op mijn smartphone. (pagina 104 in Strijd!) Het handgeborduurde vaandel in art-decostijl is gemaakt in Zweden en ontving IWSA tijdens haar Congres in Stockholm in 1911. Op het vaandel staat het welbekende Jus Suffragii-symbool - een ongeblinddoekte Vrouwe Justitia met weegschaal tegen een opgaande zon in geel en goud. (pagina 217 in Strijd!) In het Beeldessay van de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht/ IWSA 1904-1929 staat ook het Speldje van Dr. Aletta Jacobs bij het jubileumcongres in Berlijn (pagina 112 in Strijd!). Uit hoofdstuk 8 1908-1912 wordt de inspiratie (propaganda-artikelen [reclame] en politiek spektakel zoals speldjes en straatdemonstraties) van de strijd voor het vrouwenkiesrecht in Engeland duidelijk. Link naar het beroemde lied The March of the Women uit 1911 (internationale hymne).

In 1908 vond het Congres van de Wereldbond in Amsterdam (Nederland) plaats. In die tijd duurde het Congres 6 dagen. Rosa Manus bemenste toen samen met biologe Mia Boissevain het Informatie-Bureau in de hal van het Concertgebouw.  (Noot 4.) Ter vergelijking in 2017 duurde het IAW Congres in Nicosia (Cyprus) 3 dagen. Wel kwamen vele aanwezigen net als in 1908 eerder en vertrokken later. Voor mij en andere deelnemers zijn deze jaarlijkse IAW vergaderingen het beste te typeren als 'politiek en vriendschap'. Actief kiesrecht door vrouwen en mannen is (voor mij / ons) een middel om een samenleving in de praktijk gelijker te maken! Het eigentijdse motto van IAW is 'gelijke rechten, gelijke verantwoordelijkheden'.

De prachtige en informatieve tentoonstelling Strijd! 100 jaar Vrouwenkiesrecht mede samengesteld door Dr. Mineke Bosch, hoogleraar moderne geschiedenis RUG, is tot en met 15 september in het Groninger Museum te bezoeken. Dit blog is gebaseerd op het door haar geschreven boek met prachtige beeldessays Strijd! De Vrouwenkiesrechtbeweging in Nederland, 1882-1922.

Noot 1. Tijdens mijn studie ontdekte ik de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap, van 1988-1994 werkte ik bij Vrouwenbelangen en tussen 1997 en 1999 was ik landelijk projectleider van de Vrouwen in de Politiek site (eerste website voor vrouwen in de politiek). Vrouwenbelangen was toen in de persoon van Cock Kerling-Simons een van de zeer actieve samenwerkingspartners. Meer over mijn verbondenheid met en activiteiten voor Vrouwenbelangen zijn te vinden op LinkedIn profiel.
Noot 2. In 2018 bezocht ik de 'Votes for Women' tentoonstelling in Londen en nam ik deel aan de feestelijke viering van 100 jaar vrouwenkiesrecht in Berlijn tijdens de jaarlijkse IAW meeting. 
Noot 3. Bijna elke keer schrijf ik als IAW vertegenwoordiger een bijdrage over EWL /EU in de digitale IAW Newsletter. De laatste bijdrage heeft als titel "Important Steps in 'Women for Europe' campaign". Ook schrijf ik altijd een bijdrage in het jaarlijkse Report (link naar report in 2016). In 2018 publiceerde ik op website IAW een opinie ''Rise to power by and through feminists F/M' over mijn grote passie vrouwen in de politiek.
Noot 4. Lees meer over bestuurslid IAW sinds 1926 Rosa Manus, feminist met een missie en grote impact (1881-1942), in dit blog. 

Arina Angerman is historica en politica. Zij is in 2019 lid van het landelijk Comité 100 jaar Vrouwenkiesrecht en PvdA-kandidaat voor het Europees Parlement. Als ondernemer 'Social Media 4 Boomers' helpt zij #55Plus ZP'ers zichtbaar en vindbaar te zijn op sociale media zoals LinkedIn en Twitter. 

Connecting international herstories: Jewish Dutch #Feminist Rosa Manus (1881-1942)

Thanks a.o. to editors Myriam Everard and Francisca de Haan, Atria (Institute on Gender Equality and Women's History) and publisher Brill we can read this amazing collective biography of Essays, Pictures and Documents about Rosa Manus (1881-1942) The International Life and Legacy of a Jewish Dutch Feminist Leiden 2017. (Comment 1) 
In this blog I focus on Rosa Manus as board member of International Alliance of Women. Rosa Manus was murdered by the Nazis in 1942 and part of her archive returned from Moscow to Amsterdam in 2003. (Comment 2) 
The editors are famous experts of gender history and feminists! Myriam Everard Ph.D (1994) is an independent scholar lately focusing on first wave feminism. Francisca de Haan Ph.D (1992) is Professor of Gender Studies and History at the Central European University. She has published widely on the history of the international women's movement. (Comment 3)

International Alliance of Women (IAW)
You can read in this 'collective biography' about Rosa Manus many different herstories! I read a.o. Introduction: Recovering the Legacy by Francisca de Haan and two inspiring Essays , the Bonds of High-Financial Womanhood by Mineke Bosch and Rosa Manus in Cairo 1935 & Copenhagen 1939 by Margot Badran. (Comment 4)
In the Index there are many, many pages about IAW and their branches a.o. in Brasil, Egypt and Germany and their congresses a.o. in Amsterdam, Paris and Berlin.  

Rosa Manus in the 30's
Together with the president of the Egyptian Feminist Union Huda Sha'rawi Rosa Manus became member of the board of IAW in 1926. "Interactions between Manus and the Egyptians in Cairo and Copenhagen within the context of the IAW brought to the fore two dimensions of international feminism in the inter-war period ... the warm and collaborative ... and the tense and conflicted ... when centrifugal forces and realities of politics denied, both colonial and nationalist [viewpoints]." (page 185)
Rosa Manus and Huda Sha'rawi both were born into wealth of a Jewish (1881) and a Muslim (1879) family and received an excellent education. Both were members of the Alliance Committee for Peace and the League of Nations. (page 188) ...
Margot Badran: "The IAW western leadership could not, or would not, recognize its colonial cast or what later [was] identified as ´imperial feminism´..." (page 200) "The IAW president during the interwar years, Corbett Ashby, would admit to me (Margot Badran) in 1971 that the notion that women would be better at keeping the peace (natural peace makers) was their largest illusion. " (page 201) Rosa Manus in a letter to Carrie Chapman Catt, 31 July 1939, "... the Jewish question was not the matter but only the Palestine-Jewish question." (page 204) 

Pictures in Part 2 
with beautiful words by Myriam Everard and analysing the pictures in detail.
** On page 302 you can see IAW's first president Carrie Chapman Catt and Rosa Manus in 1909 at the London Congress of IWSA (International Woman Suffrage Alliance). (Comment 5)
** On page 320 is a beautiful Studio Portrait of 'grande dame' Rosa Manus 1928 by Jacob Merkelbach in Amsterdam. 
** On page 326 Rosa Manus in the 'pose of a business-woman communicating with the world over the phone' by Erna Lendvai-Dircksen in Berlin 1929 (25th Jubilee's Congress of the Alliance). 
** On page 339 Press photo of the IAW Board meeting at the IAV offices in Amsterdam 1936 with handwritten names by Rosa Manus.

Concluding
I want to conclude this blog with a storytelling & a clearifying quote by Francisca de Haan: 
"Rosa Manus's feminist career started at the 1908 Congress of the International Woman Suffrage Alliance (IWSA) in the Concertgebouw in Amsterdam, where she worked as a 'page' and was immediately spotted for her talents and dedication. For three decades, she took up important positions in national and international groups concerned with women's suffrage and emancipation and world peace." (page 3) ...
"She (Rosa Manus, Arina Angerman) was arrested as a political opponent of the Nazis and detained in political prisons, but, in the end, murdered as a Jew. Both dimensions deserve to be recognized." (page 21).   

Comments
- Comment 1

Publisher Brill hardback ISBN 978-90-04-33317-8.
- Comment 2 Rosa Manus also was o.a. a co-founder of the Women's International League for Peace and Freedom (WILPF) in 1915 and the International Archives for the Women's Movement (IAV) in 1935.
- Comment 3 My focus in the 80's was women's history and feminism. I personally know Francisca de Haan & Myriam Everard since that time. I attended a.o. celebrations of the International Archives for the Women's Movement (IAV) in Amsterdam in 1985 (50th) and 2015 (80th).
- Comment 4 I choose to read the Essay by Margot Badran a.o. because Hoda Chawari Association, Egypt, still is a member organization of IAW.  
- Comment 5 IAW becomes the formal name in 1949. Centenary edition of IAW in 2004. You can download a pdf at the International Alliance of Women page at Wikipedia. Look at References.


Arina Angerman is a social entrepreneur Social Media 4 Boomers (website in Dutch) and writes a.o. blogs at angermaneuropa.blogspot.com 'Internet & Financial independence for women - #lifelonglearning'.
Arina represents the International Alliance of Women (IAW) in the Board of European Women's Lobby (EWL) since October 2014.

Blog over biografie Marie Anne Tellegen: medeverantwoordelijkheid van vrouwen

In de zomer lees ik vaak een non-fictie boek. Nu de door W.H. Weenink soepel geschreven en prettig leesbare biografie Vrouw achter de troon Marie Anne Tellegen 1893-1976. Een vriendin leende haar paperback aan mij:-). Wim Weenink is met deze biografie genomineerd voor de Prinsjesboekenprijs 2015 (beste boek over de landelijke politiek) en staat op de longlist van de Libris Geschiedenisprijs 2015. 

Hoe ken ik Marie Anne Tellegen?

Paperback + voetnoten &  foto's

Ik kende Mej. Mr. Marie Anne Tellegen vooral uit gesprekken met collega-historica Roos Vermeij (doctoraalscriptie over M.A. Tellegen) en samenwerkingspartner in de Aktie Man/Vrouw 50/50 van Vrouwenbelangen Willy Stigter-Gonggryp (verzetsstrijdster en medewerkster van het Nederlandsche Vrouwen Comité). 
Ik las vorige zomer over Marie Anne Tellegen in het derde gedeelte van de door Margit van der Steen geschreven biografie over Hilda Verwey-Jonker. (Noot 1) Ik zocht toen op Google naar Marie Anne Tellegen en ontdekte de volgende passage "Door toedoen van Tellegen werd het devies 'Er moet een vrouw in' nogal eens tot uitvoering gebracht, zoals bijvoorbeeld in de afvaardiging naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties." Deze digitale passage is geschreven door de biografe van Aletta Jacobs: Mineke Bosch (Hoogleraar Moderne Geschiedenis). In het begin van de jaren 80 leerden Mineke en ik elkaar kennen tijdens onze activiteiten voor de Vereniging voor Vrouwengeschiedenis in Groningen. 

Feministe die vrouwen en organisaties verbond
In dit blog herlees ik twee paragrafen die vrouwen in de titel hebben 'Strijden voor rechten van vrouwen' en 'Voorspraak voor vrouwen' uit de periode dat Marie Anne Tellegen als ambtenaar  - sociale zaken en statistiek - werkte na haar studie bij de gemeente Utrecht en als directeur van het Kabinet der Koningin Wilhelmina & Juliana in Den Haag. 
De crisis in de jaren 30 maakt Marie Anne Tellegen ervan bewust dat 'de strijd om de plaats van de vrouw in de maatschappij niet was gewonnen'. (p 61) Zij raakt via de Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding (VVAO) betrokken in de strijd voor het kunnen (blijven) werken van vrouwen. Zij vindt dat vrouwen en mannen gelijkwaardig aan de samenleving moeten kunnen deelnemen. Marie Anne Tellegen is zelf een (bewust) alleenstaande werkende vrouw. 
Marie Anne Tellegen wordt eind 1934 presidente van de VVAO en zit van 1935 tot 1937 ook in het hoofdbestuur van de Vereniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap (de grootste feministische organisatie van dat moment).
Begin 1935 vormen deze 2 en 8 andere vrouwenorganisaties het gezamenlijke Comité tot Verdediging van de Vrijheid van Arbeid voor de Vrouw (CVVAV). Ze strijden 'tegen het verschuiven van de werkloosheid naar de (gehuwde of huwende) vrouw' (p 63). 
Graag deel ik een citaat uit een interview met Marie Anne Tellegen in het Algemeen Handelsblad (NRC) uit 1935 "Het nadeel van deze generatie [vrouwen] is geweest, dat zij alles heeft gekregen, zonder dat zij daarvoor behoefde te vechten." W.H. Weenink typeert M.A. Tellegen als vormende van oftewel lerende aan de jonge generatie vrouwen. (p 66) 'Ze hamert erop dat de samenleving niet zonder de eigen inbreng van de vrouw kan.' (p 77) 

Er kan en moet een vrouw in
Marie Anne Tellegen maakt zich als voorzitter van 1945 tot 1956 van het Nederlandsche Vrouwen Comité (NVC) sterk voor het deelnemen van vrouwen aan het maatschappelijke proces. In het NVC hebben landelijk werkende vrouwenorganisaties, zoals de VVAO of Vrouwenbelangen, één vertegenwoordigster. Er heerst grote overeenstemming over 'Er moet een vrouw in'. Marie Anne Tellegen lobbyt vanuit haar functie als voorzitter en directeur om vrouwen op belangrijke en verantwoordelijke posten te krijgen. Zoals een lid in de delegatie naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 1946 in Londen: Hilda Verwey-Jonker. Verwey-Jonker wordt als vertegenwoordigster van het NVC beschouwd. (p 220) En een vrouw in de Nederlandse parlementaire delegatie naar de Raad van Europa: Marga Klompé wordt plaatsvervangend gedelegeerde. Later wordt Klompé in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland op Maatschappelijk Werk (nu VWS). 
Tellegen vindt dat mannen denken vanuit abstracties en dat vrouwen de werkelijkheid achter die abstracties ervaren. (p 225) Volgens Marie Anne Tellegen moet de 'eigen waarde' van de vrouw het uitgangspunt zijn: de overtuiging dat vrouwen vanuit de eigen aard en ervaring een aparte stem moeten laten horen. (p 227) In 1976, kort voor haar dood, zegt ze: "De kern van de zaak was de Nederlandse vrouw ertoe te brengen medeverantwoordelijkheid te aanvaarden in het besef van eigen waarde. Er was een groot gebrek aan vrouwen die verantwoordelijkheid op zich willen nemen. Verantwoordelijkheid brengt eenzaamheid met zich mee en betekent op je zelf terugvallen." (p 243)

Leeservaring
Volgens de flaptekst beschrijft de biografie Vrouw achter de troon het leven van een onafhankelijke vrouw: een 'onderkoningin'. Ik heb van het lezen ervan genoten ...ook van hoofdstukken over Marie Anne Tellegen haar rollen in de jaren 20, het verzet tijdens de oorlog, de coalities met de minister-presidenten Willem Drees of Louis Beel en tenslotte in de relatie met Koningin Juliana en prins Bernhard.

Noot 1. Blog http://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html

Arina Angerman, entrepreneur Social Media 4 Boomers, is partner van bol.com Wanneer lezers (V/M) van angerman.europa via een link in de blogs een boek kopen, verdient Arina met deze transactie een kleine commissie.