'De' motie - Tendeloo: gelijke vrouwenrechten in de politiek 1955/56

In het begin van de jaren 50 werkten vrouwen in 'een uitgesproken mannenwereld' in de Tweede Kamer. In 1956 toen de handelingsonbekwaamheid van gehuwde vrouwen werd behandeld, zaten er in de Tweede Kamer 10 vrouwen = 10% van de 100. "Vijf van hen waren ongehuwd en van de vijf gehuwden waren vier vrouwen moeder ... De KVP (Katholieke Volkspartij) wilde principieel uitsluitend ongehuwde vrouwen als vertegenwoordigster van hun partij in de Tweede Kamer hebben" (p. 145) zoals de ongehuwde Marga Klompé die in 1956 de eerste vrouwelijke minister in Nederland werd. Op de groepsfoto van dames op het Binnenhof staan negen andere vrouwen (p. 146). Dit blog gaat over de tiende en ongehuwde Corry Tendeloo.  

Foto van de prachtige biografie die Anneke Linders schreef Noot 1. Deze biografie leende ik bij Atria en is ook te koop via Bol.com.

Vrouwen in de politiek

Van de 10 vrouwelijke Tweede Kamerleden waren er 8 lid van Vrouwenbelangen getypeerd door Anneke Linders als 'feministische vereniging' en zij hadden allen een beroepsopleiding. Corry Tendeloo was een afgestudeerde jurist en had net als Nancy Zeelenberg in Rotterdam een eigen advocatenpraktijk in Amsterdam. Beiden waren voor de Tweede Wereldoorlog actieve vertegenwoordigers van de VDB (Vrijzinnig-Democratische Bond) en maakten deel uit van de PvdA-fractie van de Tweede Kamer. "Tendeloos houding in de Tweede Kamer, die omschreven wordt als 'militant' en haar redevoeringen, die in kranten en in de Handelingen de predikaten 'bijna agressief', 'geharnast' en 'streng en striemend' kregen, roepen beslist geen associaties op met vrouwen die als moeders tot de politiek geroepen waren, maar geven eerder aanleiding tot een associatie met een 'mannelijke' wijze van politiek bedrijven." (p 152) `Tendeloo voelde zich in de Kamer een afgevaardigde van de feministische achterban.´ (p 156) Zij trad met meer betrokkenheid op voor de rechten van vrouwen dan voor de beginselen van de PvdA (p 159). Zo schreef zij van eind 1946 tot in 1956 verreweg de meeste afleveringen van de rubriek ´Parlementaria´ in Vrouwenbelangen (p 160). ``Zij gebruikte die rubriek om de leden het belang van politieke invloed bij te brengen en ze op te wekken tot daadwerkelijke betrokkenheid bij de politiek.`` (p 160)

´De´ motie - Tendeloo

De gelijke vrouwenrechten waardoor Corry Tendeloo vooral bekend is geworden zijn de afschaffing van het ontslaggebod voor huwende ambtenaressen en een verandering in de huwelijkswetgeving. ´De´motie -Tendeloo die in 1955 nipt werd aangenomen resulteerde in het niet meer door de overheid mogen ontslaan van huwende ambtenaressen. (p 188) Hierbij stemden alle vrouwen in de Tweede Kamer voor de motie. Dit is de enige keer in de parlementaire geschiedenis van Nederland, dat vrouwen in de politiek zo eensgezind bleken. (p 195) 

De strijd voor de gehuwde ambtenares en onderwijzeres op het terrein van vrouwenarbeid speelde toen al enkele decennia! Gehuwde vrouwen werkten veelal vanuit financiële motieven. Zo werkten in 1950 45% van de gehuwde vrouwen in overheidsdienst als schoonmaakster. (p 187)

In 2017 vieren we dat gehuwde vrouwen per 1 januari 1957 handelingsbekwaam zijn geworden! Dit probleem van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw speelde sinds de brochure Gelijk recht voor allen! daar de aandacht op vestigde in 1870. Minister Van Oven schreef na Tendeloos dood een IM in het Nederlands Juristenblad waarin hij haar met name prees om haar moedige vooruitstrevendheid in verband met de afschaffing van de handelingsonbekwaamheid. p 192 ´´Tendeloo noemde het enigszins dwaas dat vrouwen wel in de gemeente, de provincie en het parlement mochten meebeslissen, zelfs als het over miljoenen guldens ging, terwijl die zelfde vrouwen in hun eigen gezin uitsluitend iets te zeggen hadden over de dagelijkse huishoudelijke uitgaven.´´ (p 193)  De wet tot opheffing van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw trad in werking op 1 januari 1957! Als gehuwde vrouw kun je nu 60 jaar zelf een bankrekening openen (een overeenkomst) en ... 

Gelijke vrouwenrechten: equal pay
Een ander gelijk vrouwenrecht gaat over gelijk loon voor gelijk werk. Vrouwen krijgen voor hetzelfde werk vaak nog steeds een lager loon dan mannen. Op 7 september 2016 is dit gelijke vrouwenrecht besproken in de Tweede Kamer op basis van het in 2014 ingediende initiatiefwetsvoorstel van Keklik Yücel over het bevorderen van gelijke beloning van mannen en vrouwen. Meer informatie uit 2015 over ongelijke beloning en equal pay vind je hier. 

Vraag om Actie -#100jaarvrouwenkiesrecht in 2019
Wie we eren zegt iets over welke verhalen we belangrijk vinden om te vertellen. Onderteken jij (ook) de petitie voor standbeeld Corry Tendeloo?

Noot 1 In deze biografie over Corry Tendeloo is onder andere volgens Literatuur gebruik gemaakt van Arina Angerman, 'Over gelijkwaardigheid en gelijkheid; een ideeëngeschiedenis over organisatie en emancipatie van vrouwen van de bestuurstop van de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap (VVGS) in de periode 1949-1967 (doctoraal-scriptie Eigentijdse Geschiedenis, Groningen 1985, ter inzage bij Atria). 

Noot 2 Leestip Blog over Hilda Verwey-Jonker die begin jaren 50 voorzitter van Vrouwenbelangen was https://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html
Noot 3 Link naar informatie over de (Indische) achtergrond, juridische opleiding en gelijke vrouwenrechten activiteiten in Amsterdam van Corry Tendeloo.

Arina Angerman, social entrepreneur Social Media 4 Boomers is partner van bol.com Wanneer lezers (V/M) via een link in bovenstaande blogs een boek kopen, verdient Arina aan deze transactie een kleine commissie (6%).

Tijdens de PvdA campagne op zaterdag 26 februari 2022 reisde Arina Angerman naar Amsterdam (Nieuw-West) en kwam met tram 2 over de Corry Tendeloobrug. Zij werd er blij van! https://www.google.nl/maps/place/Corry+Tendeloobrug+(Brug+713)/@52.3470891,4.825369,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x47c5e1bdd3ab4c87:0x56655b901bd44dc5!8m2!3d52.3470858!4d4.8275577?hl=nl

Hilda Verwey-Jonker: jaren 50 feminist, opinion leader en voorbeeldvrouw

Het derde gedeelte 'Autoriteit' in de biografie Drift & Koers over Hilda Verwey-Jonker (1973 - 2004) begint Margit van der Steen met "Hilda Verwey-Jonker werd oud zoals ze geleefd had en bleef actief voor de publieke zaak." (p. 381) In plaats van als bestuurder veelvuldig te vergaderen gaf ze als 'spraakmakende socioloog' interviews aan dagbladen en magazines, en publiceerde ze vele artikelen in vaktijdschriften en bijdragen aan beleidsrapporten. 
In 1973 - in het jaar dat ze 65 werd en in de 'derde leeftijd' - ging ze drie jaar parttime als wetenschappelijk hoofdmedewerker sociologie werken aan de universiteit Utrecht. En in 1988 publiceerde ze haar persoonlijke ervaringen in haar autobiografie Er moet een vrouw in. 

Jaren 50 feminist en prijs Aletta Jacobs in 2000
Ik ken Hilda Verwey-Jonker vooral als ´studente´ eigentijdse geschiedenis begin jaren 80 uit het archief als presidente van de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap in de jaren vijftig, en uit haar pleidooien en acties voor Gelijke Behandeling van gehuwde vrouwen: juridisch handelingsbekwaam en buitenshuis mogen werken. 
Ik herken de typering van Margit "Hilda Verwey-Jonker was bij uitstek een exponent van het jarenvijftigfeminisme waarin uitsluiting en achterstelling bekritiseerd werden met een beroep op expertise, internationale verdragen en argumenten van redelijkheid en rechtvaardigheid...het accent lag op juridische aanpassingen van wet- en regelgeving." (p. 383/4). Hilda Verwey-Jonker zette hierbij de maatschappelijke context, de meningen en de cijfers altijd goed op 'n rijtje. 
In 1954 was het 60 jaar geleden dat de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht werd opgericht en 100 jaar geleden dat Aletta Jacobs werd geboren. Als presidente van Vrouwenbelangen ontving Hilda koningin Juliana toen bij de herdenking van de oprichting van de Vereniging. (p. 451) In 2000 kreeg Hilda Verwey-Jonker de prijs die naar Aletta Jacobs is genoemd voor haar verdiensten en voorbeeldfunctie op het terrein van de vrouwenemancipatie. (p. 445)

'Opinion leader' met typemachine
Hilda Verwey-Jonker hield zich in besturen, commissies, sociale wetenschap en beleidsontwikkeling naast vrouwen ook vele jaren bezig met arbeiders, vluchtelingen en ouderen. "Ze bracht verschillen aan tussen generaties, tussen hoger en lager opgeleiden, tussen getrouwden en ongehuwden, tussen oud en jong, tussen allochtoon en autochtoon en dominant en minder machtig." (p. 387) ''Haar onderzoek had een politieke en maatschappelijke impact. Op de grens van wetenschap, beleid en politiek kwam zij het beste tot haar recht." (p. 394)
Als 'opinion leader' tikte zij veelvuldig op haar typemachine zoals te zien is op 'n foto ter gelegenheid van een reportage over 100 jaar sociaal democratie in 1994. (p. 447) Tikkend voor haar analyses van fasen en processen in emancipatiebewegingen, en voor het zeer uitgesproken beschrijven van haar ervaringen zoals die als oudere vrouw met discriminatie. 

Marie Anne Tellegen 'Er moet een vrouw in'
Door in het derde gedeelte van deze biografie over Hilda Verwey-Jonker te lezen, zoek ik op Google naar Marie Anne Tellegen en heb ik behoefte de autobiografie van Hilda Verwey-Jonker Er moet een vrouw in uit 1988 te herlezen. En de inhoud te verbinden met mijn artikel uit 1986 en doctoraalscriptie uit 1985 over de 'oudste emancipatievereniging' de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap 1949-1967 en met ´Vrouwen mogen niet vechten´ uit de biografie van Margit van der Steen. Deze inhoud en verbinding wil ik in 'n ander blog gaan beschrijven.
Tenslotte een treffende passage over Marie Anne Tellegen. "Door toedoen van Tellegen werd het devies 'Er moet een vrouw in' nogal eens tot uitvoering gebracht, zoals bijvoorbeeld in de afvaardiging naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties." Deze digitale biografie is geschreven door de biografe van Aletta Jacobs: historica Mineke Bosch :-) 
Hilda Verwey-Jonker vroeg voor haar tachtigste verjaardag als cadeau 'n bijdrage voor het Marieanne Tellegenfonds (p. 423) en stelde het prijzengeld voor de Aletta Jacobsprijs beschikbaar voor het schrijven van een biografie over Marie Anne Tellegen (of over Liesbeth Ribbius Peletier). Dus Marie Anne was volgens mij 'n heel groot voorbeeld voor Hilda!

Meer lezen over activiteiten bij VN, Vrouwenbelangen en SER
1. blog Hilda Verwey-Jonker bij CSW in New York en Vrouwenbelangen: vrouwen in de politiek
http://angermaneuropa.blogspot.nl/2011_05_01_archive.html
2. blog 'Een insluipster in de SER': Hilda Verwey-Jonker http://angermaneuropa.blogspot.nl/2011_06_01_archive.html

Europese Vrouwenbelangen M/V 50/50 - Stem op een vrouw! #EP1989, #EP1994 en #EP2014

Het doel van de Aktie M/V 50/50 van Vrouwenbelangen in 1994: 1 op de 3 = 35% van de Europarlementariërs is vrouw, is in 2009 bereikt! De Vereniging voor Vrouwenbelangen werkte in 1993 samen met de Europese Vrouwen Lobby en het EG-netwerk 'Vrouwen en de besluitvorming'.  

Europese Vrouwenbelangen uit 1989
Aanleiding voor het nummer 'Europese Vrouwenbelangen' uit 1989 zijn de verkiezingen op 15 juni voor het Europese Parlement. Het belang van de Europese Gemeenschap blijkt duidelijk uit de EG-richtlijnen gelijke behandeling. Het percentage vrouwen in het Europese Parlement was door de verkiezingen in 1984 17% en bleef daarmee sinds de eerste verkiezingen voor het EP in 1979 steeds onder de 20%! 

Behartiging van vrouwenbelangen in het Europese Parlement vindt vooral plaats vanuit de Commissie Rechten van de Vrouw. Een drietal Nederlandse leden van die commissie, Hedy d' Ancona (PvdA), Hanja Maij-Weggen (CDA) en Jessica Larive (VVD) beantwoordden een aantal vragen. 

Enkele - ook nu nog - actuele en boeiende quotes
Hedy d' Ancona "De Gelijke Behandelings richtlijnen voor vrouwen... fungeerden en fungeren vaak als stok achter de deur en ze bieden vrouwen de mogelijkheid om zich op die wetgeving te beroepen. Maar dat dit laatste helaas nogal vaak nodig is, komt omdat op nationaal niveau de politieke wil voor de daadwerkelijke uitvoering van die Europese richtlijnen nogal eens ontbreekt." 
Hanja Maij-Weggen "De praktijk wijst uit dat er vrijwel altijd opwaarts wordt geharmoniseerd dat wil zeggen dat EG-lidstaten die een minder goede wet- en regelgeving kennen zich aanpassen aan een betere en gunstiger wetgeving op Europees niveau. Het is bekend dat ons land nog altijd een achterstand heeft op het gebied van de positie van de vrouw (onderwijs, arbeidsparticipatie ..."
Jessica Larive "Mijn ideaal is te komen tot geïntegreerd Europees beleid: alle maatregelen automatisch toetsen op de gevolgen voor vrouwen. Maar zover zijn we nog lang niet. ... Samenwerken in vrouwennetwerken als 'Vrouwenbelangen' en zorgen dat je geluid en je artikelen ook elders worden gehoord en gelezen."

Zowel Hedy d' Ancona als Hanja Maij-Weggen zijn oud-ministers!

Vrouwelijke politici hebben uw stem net als in 1989 en 1994 hard nodig! 

Noot
- Europese Vrouwenbelangen mei/juni 1989 is financieel mede mogelijk gemaakt door de Commissie van de Europese Gemeenschappen, Bureau in Nederland.
- In 1989 is Arina Angerman Eindredacteur en in 1994 is zij Coördinator Aktie M/V 50/50 van Vrouwenbelangen.