'De' motie - Tendeloo: gelijke vrouwenrechten in de politiek 1955/56

In het begin van de jaren 50 werkten vrouwen in 'een uitgesproken mannenwereld' in de Tweede Kamer. In 1956 toen de handelingsonbekwaamheid van gehuwde vrouwen werd behandeld, zaten er in de Tweede Kamer 10 vrouwen = 10% van de 100. "Vijf van hen waren ongehuwd en van de vijf gehuwden waren vier vrouwen moeder ... De KVP (Katholieke Volkspartij) wilde principieel uitsluitend ongehuwde vrouwen als vertegenwoordigster van hun partij in de Tweede Kamer hebben" (p. 145) zoals de ongehuwde Marga Klompé die in 1956 de eerste vrouwelijke minister in Nederland werd. Op de groepsfoto van dames op het Binnenhof staan negen andere vrouwen (p. 146). Dit blog gaat over de tiende en ongehuwde Corry Tendeloo.  

Foto van de prachtige biografie die Anneke Linders schreef Noot 1. Deze biografie leende ik bij Atria en is ook te koop via Bol.com.

Vrouwen in de politiek

Van de 10 vrouwelijke Tweede Kamerleden waren er 8 lid van Vrouwenbelangen getypeerd door Anneke Linders als 'feministische vereniging' en zij hadden allen een beroepsopleiding. Corry Tendeloo was een afgestudeerde jurist en had net als Nancy Zeelenberg in Rotterdam een eigen advocatenpraktijk in Amsterdam. Beiden waren voor de Tweede Wereldoorlog actieve vertegenwoordigers van de VDB (Vrijzinnig-Democratische Bond) en maakten deel uit van de PvdA-fractie van de Tweede Kamer. "Tendeloos houding in de Tweede Kamer, die omschreven wordt als 'militant' en haar redevoeringen, die in kranten en in de Handelingen de predikaten 'bijna agressief', 'geharnast' en 'streng en striemend' kregen, roepen beslist geen associaties op met vrouwen die als moeders tot de politiek geroepen waren, maar geven eerder aanleiding tot een associatie met een 'mannelijke' wijze van politiek bedrijven." (p 152) `Tendeloo voelde zich in de Kamer een afgevaardigde van de feministische achterban.´ (p 156) Zij trad met meer betrokkenheid op voor de rechten van vrouwen dan voor de beginselen van de PvdA (p 159). Zo schreef zij van eind 1946 tot in 1956 verreweg de meeste afleveringen van de rubriek ´Parlementaria´ in Vrouwenbelangen (p 160). ``Zij gebruikte die rubriek om de leden het belang van politieke invloed bij te brengen en ze op te wekken tot daadwerkelijke betrokkenheid bij de politiek.`` (p 160)

´De´ motie - Tendeloo

De gelijke vrouwenrechten waardoor Corry Tendeloo vooral bekend is geworden zijn de afschaffing van het ontslaggebod voor huwende ambtenaressen en een verandering in de huwelijkswetgeving. ´De´motie -Tendeloo die in 1955 nipt werd aangenomen resulteerde in het niet meer door de overheid mogen ontslaan van huwende ambtenaressen. (p 188) Hierbij stemden alle vrouwen in de Tweede Kamer voor de motie. Dit is de enige keer in de parlementaire geschiedenis van Nederland, dat vrouwen in de politiek zo eensgezind bleken. (p 195) 

De strijd voor de gehuwde ambtenares en onderwijzeres op het terrein van vrouwenarbeid speelde toen al enkele decennia! Gehuwde vrouwen werkten veelal vanuit financiële motieven. Zo werkten in 1950 45% van de gehuwde vrouwen in overheidsdienst als schoonmaakster. (p 187)

In 2017 vieren we dat gehuwde vrouwen per 1 januari 1957 handelingsbekwaam zijn geworden! Dit probleem van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw speelde sinds de brochure Gelijk recht voor allen! daar de aandacht op vestigde in 1870. Minister Van Oven schreef na Tendeloos dood een IM in het Nederlands Juristenblad waarin hij haar met name prees om haar moedige vooruitstrevendheid in verband met de afschaffing van de handelingsonbekwaamheid. p 192 ´´Tendeloo noemde het enigszins dwaas dat vrouwen wel in de gemeente, de provincie en het parlement mochten meebeslissen, zelfs als het over miljoenen guldens ging, terwijl die zelfde vrouwen in hun eigen gezin uitsluitend iets te zeggen hadden over de dagelijkse huishoudelijke uitgaven.´´ (p 193)  De wet tot opheffing van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw trad in werking op 1 januari 1957! Als gehuwde vrouw kun je nu 60 jaar zelf een bankrekening openen (een overeenkomst) en ... 

Gelijke vrouwenrechten: equal pay
Een ander gelijk vrouwenrecht gaat over gelijk loon voor gelijk werk. Vrouwen krijgen voor hetzelfde werk vaak nog steeds een lager loon dan mannen. Op 7 september 2016 is dit gelijke vrouwenrecht besproken in de Tweede Kamer op basis van het in 2014 ingediende initiatiefwetsvoorstel van Keklik Yücel over het bevorderen van gelijke beloning van mannen en vrouwen. Meer informatie uit 2015 over ongelijke beloning en equal pay vind je hier. 

Vraag om Actie -#100jaarvrouwenkiesrecht in 2019
Wie we eren zegt iets over welke verhalen we belangrijk vinden om te vertellen. Onderteken jij (ook) de petitie voor standbeeld Corry Tendeloo?

Noot 1 In deze biografie over Corry Tendeloo is onder andere volgens Literatuur gebruik gemaakt van Arina Angerman, 'Over gelijkwaardigheid en gelijkheid; een ideeëngeschiedenis over organisatie en emancipatie van vrouwen van de bestuurstop van de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap (VVGS) in de periode 1949-1967 (doctoraal-scriptie Eigentijdse Geschiedenis, Groningen 1985, ter inzage bij Atria). 

Noot 2 Leestip Blog over Hilda Verwey-Jonker die begin jaren 50 voorzitter van Vrouwenbelangen was https://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html
Noot 3 Link naar informatie over de (Indische) achtergrond, juridische opleiding en gelijke vrouwenrechten activiteiten in Amsterdam van Corry Tendeloo.

Arina Angerman, social entrepreneur Social Media 4 Boomers is partner van bol.com Wanneer lezers (V/M) via een link in bovenstaande blogs een boek kopen, verdient Arina aan deze transactie een kleine commissie (6%).

Tijdens de PvdA campagne op zaterdag 26 februari 2022 reisde Arina Angerman naar Amsterdam (Nieuw-West) en kwam met tram 2 over de Corry Tendeloobrug. Zij werd er blij van! https://www.google.nl/maps/place/Corry+Tendeloobrug+(Brug+713)/@52.3470891,4.825369,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x47c5e1bdd3ab4c87:0x56655b901bd44dc5!8m2!3d52.3470858!4d4.8275577?hl=nl

Blog over biografie Marie Anne Tellegen: medeverantwoordelijkheid van vrouwen

In de zomer lees ik vaak een non-fictie boek. Nu de door W.H. Weenink soepel geschreven en prettig leesbare biografie Vrouw achter de troon Marie Anne Tellegen 1893-1976. Een vriendin leende haar paperback aan mij:-). Wim Weenink is met deze biografie genomineerd voor de Prinsjesboekenprijs 2015 (beste boek over de landelijke politiek) en staat op de longlist van de Libris Geschiedenisprijs 2015. 

Hoe ken ik Marie Anne Tellegen?

Paperback + voetnoten &  foto's

Ik kende Mej. Mr. Marie Anne Tellegen vooral uit gesprekken met collega-historica Roos Vermeij (doctoraalscriptie over M.A. Tellegen) en samenwerkingspartner in de Aktie Man/Vrouw 50/50 van Vrouwenbelangen Willy Stigter-Gonggryp (verzetsstrijdster en medewerkster van het Nederlandsche Vrouwen Comité). 
Ik las vorige zomer over Marie Anne Tellegen in het derde gedeelte van de door Margit van der Steen geschreven biografie over Hilda Verwey-Jonker. (Noot 1) Ik zocht toen op Google naar Marie Anne Tellegen en ontdekte de volgende passage "Door toedoen van Tellegen werd het devies 'Er moet een vrouw in' nogal eens tot uitvoering gebracht, zoals bijvoorbeeld in de afvaardiging naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties." Deze digitale passage is geschreven door de biografe van Aletta Jacobs: Mineke Bosch (Hoogleraar Moderne Geschiedenis). In het begin van de jaren 80 leerden Mineke en ik elkaar kennen tijdens onze activiteiten voor de Vereniging voor Vrouwengeschiedenis in Groningen. 

Feministe die vrouwen en organisaties verbond
In dit blog herlees ik twee paragrafen die vrouwen in de titel hebben 'Strijden voor rechten van vrouwen' en 'Voorspraak voor vrouwen' uit de periode dat Marie Anne Tellegen als ambtenaar  - sociale zaken en statistiek - werkte na haar studie bij de gemeente Utrecht en als directeur van het Kabinet der Koningin Wilhelmina & Juliana in Den Haag. 
De crisis in de jaren 30 maakt Marie Anne Tellegen ervan bewust dat 'de strijd om de plaats van de vrouw in de maatschappij niet was gewonnen'. (p 61) Zij raakt via de Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding (VVAO) betrokken in de strijd voor het kunnen (blijven) werken van vrouwen. Zij vindt dat vrouwen en mannen gelijkwaardig aan de samenleving moeten kunnen deelnemen. Marie Anne Tellegen is zelf een (bewust) alleenstaande werkende vrouw. 
Marie Anne Tellegen wordt eind 1934 presidente van de VVAO en zit van 1935 tot 1937 ook in het hoofdbestuur van de Vereniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap (de grootste feministische organisatie van dat moment).
Begin 1935 vormen deze 2 en 8 andere vrouwenorganisaties het gezamenlijke Comité tot Verdediging van de Vrijheid van Arbeid voor de Vrouw (CVVAV). Ze strijden 'tegen het verschuiven van de werkloosheid naar de (gehuwde of huwende) vrouw' (p 63). 
Graag deel ik een citaat uit een interview met Marie Anne Tellegen in het Algemeen Handelsblad (NRC) uit 1935 "Het nadeel van deze generatie [vrouwen] is geweest, dat zij alles heeft gekregen, zonder dat zij daarvoor behoefde te vechten." W.H. Weenink typeert M.A. Tellegen als vormende van oftewel lerende aan de jonge generatie vrouwen. (p 66) 'Ze hamert erop dat de samenleving niet zonder de eigen inbreng van de vrouw kan.' (p 77) 

Er kan en moet een vrouw in
Marie Anne Tellegen maakt zich als voorzitter van 1945 tot 1956 van het Nederlandsche Vrouwen Comité (NVC) sterk voor het deelnemen van vrouwen aan het maatschappelijke proces. In het NVC hebben landelijk werkende vrouwenorganisaties, zoals de VVAO of Vrouwenbelangen, één vertegenwoordigster. Er heerst grote overeenstemming over 'Er moet een vrouw in'. Marie Anne Tellegen lobbyt vanuit haar functie als voorzitter en directeur om vrouwen op belangrijke en verantwoordelijke posten te krijgen. Zoals een lid in de delegatie naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 1946 in Londen: Hilda Verwey-Jonker. Verwey-Jonker wordt als vertegenwoordigster van het NVC beschouwd. (p 220) En een vrouw in de Nederlandse parlementaire delegatie naar de Raad van Europa: Marga Klompé wordt plaatsvervangend gedelegeerde. Later wordt Klompé in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland op Maatschappelijk Werk (nu VWS). 
Tellegen vindt dat mannen denken vanuit abstracties en dat vrouwen de werkelijkheid achter die abstracties ervaren. (p 225) Volgens Marie Anne Tellegen moet de 'eigen waarde' van de vrouw het uitgangspunt zijn: de overtuiging dat vrouwen vanuit de eigen aard en ervaring een aparte stem moeten laten horen. (p 227) In 1976, kort voor haar dood, zegt ze: "De kern van de zaak was de Nederlandse vrouw ertoe te brengen medeverantwoordelijkheid te aanvaarden in het besef van eigen waarde. Er was een groot gebrek aan vrouwen die verantwoordelijkheid op zich willen nemen. Verantwoordelijkheid brengt eenzaamheid met zich mee en betekent op je zelf terugvallen." (p 243)

Leeservaring
Volgens de flaptekst beschrijft de biografie Vrouw achter de troon het leven van een onafhankelijke vrouw: een 'onderkoningin'. Ik heb van het lezen ervan genoten ...ook van hoofdstukken over Marie Anne Tellegen haar rollen in de jaren 20, het verzet tijdens de oorlog, de coalities met de minister-presidenten Willem Drees of Louis Beel en tenslotte in de relatie met Koningin Juliana en prins Bernhard.

Noot 1. Blog http://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html

Arina Angerman, entrepreneur Social Media 4 Boomers, is partner van bol.com Wanneer lezers (V/M) van angerman.europa via een link in de blogs een boek kopen, verdient Arina met deze transactie een kleine commissie.

Wat is het geheim van NEELIE Kroes' succes?

Neelie Kroes is op het moment van schrijven van Neelie vicepresident van de Europese Commissie. De erg prettig leesbare biografie, met de toepasselijke ondertitel Brave meisjes schrijven zelden geschiedenis, is geschreven door Alies Pegtel (1969).

In 2010 vatte Alies Pegtel het plan op zich te verdiepen in de levensgeschiedenis van Neelie Kroes. Pegtel is historicus en werkt als freelance journalist onder meer voor Historisch Nieuwsblad, Maarten! en NRC Handelsblad. Haar interesse in Neelie Kroes is een politieke: Alies ‘leek het een interessant project om via haar leven te onderzoeken wat het vergt voor een vrouw om succesvol te worden en te blijven.’ (p. 10) Haar onderwerp boekte een indrukwekkend aantal aansprekende politieke successen. De vervoerseconoom Neelie Smit-Kroes werd in 1971 op 30-jarige leeftijd het jongste vrouwelijke Tweede Kamerlid tot dan toe. In 1977 werd zij op 36-jarige leeftijd de eerste vrouwelijke staatssecretaris op het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Van 1982-1989 was Neelie op datzelfde departement minister in het eerste en tweede kabinet-Lubbers. In 2004 werd Neelie Kroes de eerste Nederlandse vrouwelijke eurocommissaris; die functie legde ze in 2014 op 73-jarige leeftijd neer.

Alies Pegtel baseerde haar biografie op gesprekken met Neelie Kroes en vele anderen zoals VVD'ers Frits Korthals Altes en Ben Verwaayen, zakenvrouw Sylvia Tóth, op literatuur zoals ´n andere biografie Neelie Kroes. Hoe een Rotterdams meisje demachtigste vrouw van Europa werd door Stan de Jong en Koen Voskuil uit 2011 (noot 1) en archieven als: Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen en Atria, Kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis. Daarnaast gebruikte ze knipsels van de Volkskrant, De Telegraaf, Het Financieele Dagblad en andere magazines zoals Vrij Nederland en Opzij. Alies Pegtel zocht op verzoek van Neelie Kroes inhoudelijk advies van bekende wetenschappers op het terrein van de emancipatiegeschiedenis van vrouwen: Mieke Aerts en Marjan Schwegman. ‘Zij zetten me [Alies Pegtel] op het spoor om het leven van Neelie niet alleen vanuit het perspectief van de politiek te bekijken maar vooral vanuit het ondernemerschap.’ (p 15)

Neelie Kroes en de vrouwen in haar tijd

Wat ik heel goed vind aan Neelie is dat haar levensgeschiedenis verbonden is met die van andere studerende, gehuwde en politieke vrouwen in haar tijd. De titels van de dertien hoofdstukken laten dit persoonlijke verhaal in een breder perspectief prachtig zien. Enkele voorbeelden: ‘Mevrouw de Praeses’, ‘Met een kind in de Kamer’, ’Koningin van de voorpagina’, ‘Moeder van Ayaan’ en ’La grande dame van de Nederlandse politiek’. Dat Neelie Kroes als gehuwde vrouw fulltime bleef werken in dienst van derden, was uitzonderlijk. Minder dan 5 procent van de getrouwde vrouwen deed dat destijds. Door dit bredere perspectief is Neelie ook te lezen als een geschiedenis van de emancipatie van vrouwen in Rotterdam (waar Neelie tijdens de wederopbouw naar school ging en studeerde) en Nederland. 

  

Hoe werd en bleef Neelie Kroes succesvol?

Uit de biografie kies ik een drietal citaten die het antwoord door Alies Pegtel het beste aantonen, en mijns inziens ook aannemelijk maken.

1. Neelie Kroes kijkt zelden of nooit achterom: ’Terugblikken vindt ze zonde van haar kostbare tijd’. (p 14) ‘Het staat haar in de weg bij het leven in het heden, dat voor haar prioriteit verdient.’ (p 15)

2. Om een ‘klus te klaren’ zocht Neelie naar ‘het beste team om het specifieke karwei voor elkaar te krijgen. En de meest capabele mensen waren in haar ogen niet per definitie de hoogst zittende of langst dienende ambtenaren’. ( p 164)

3. Neelie Kroes is een ‘genderbender’, een typering die aangeeft dat ‘vrouwelijke politici naar keuze hun vrouwelijke of mannelijke kanten accentueerden. Ze waren doortastend, ambitieus en toonden geen emoties, maar waren toch op-en-top vrouw’. ( p 210)

Ook de grote dalen in het persoonlijke leven van Neelie Kroes worden beschreven. De laatste fase in haar huwelijken (met Wouter Jan Smit en Bram Peper) en vergeefse pogingen om lid raad van bestuur van een groot bedrijf, ‘female captain of industry’, te worden.

Alies Pegtel typeert Neelie Kroes mijns inziens ook terecht als ‘een ondernemer-politica, die vooral gericht is op het behalen van concrete resultaten’. (p 15) De combinatie politica en ondernemer komt in haar functie als Eurocommissaris Digitale Agenda (2009-2014) prachtig tot uiting. In Neelie’s eigen woorden “Politici creëren geen banen, ondernemers doen dat wel. We gaan die ondernemersmentaliteit stimuleren en de Europese start-ups voorbij hun comfortzone duwen.” (p 391)

Reflecties over Neelie als rolmodel

Neelie Kroes is volgens mij een inspirerende rolmodel voor verschillende generaties vrouwen zoals voor de freelance journalist en moeder Alies Pegtel, voor jonge vrouwen (digital natives) die leren coderen en apps te maken en bovenal voor politica’s. Graag had ik gelezen hoe en waar de koningin van het telefonisch en offline netwerken, Neelie Kroes, in de loop van de tijd haar contacten bijhield: namen (eigen en gehuwde), telefoonnummers, adressen (post en e-mail) en hoe en waar kennis met elkaar gemaakt.

Mooi vond ik de reflecties van andere politica´s en voorbeeldvrouwen zoals Nell Ginjaar-Maas (VVD), Hedy d’ Ancona (PvdA) en Ina Brouwer (CPN). En de verhalen door haar oud-studiegenoten uit Rotterdam: oud-premier Ruud Lubbers (CDA) en oud-burgemeester Bram Peper (PvdA). Ruud Lubbers’ indruk van ‘Neel die haar mannetje staat’ (p 211) in kabinet-Lubbers II en (ex-) echtgenoot Bram Peper ‘ze is actieachtig. En maar bellen, ze hing de godganse dag aan de telefoon’ (p 252). Daarvan staat een mooie foto in Neelie, waarbij ze beiden aan de ontbijttafel in Wassenaar al aan het bellen zijn. 

Neelie Kroes, Aletta Jacobs en haar geheim 

Neelie Kroes staat nu bekend ‘als voorvechtster voor de aanwezigheid van meer vrouwen op leidinggevende posities. In 2010 ontving ze hiervoor de Aletta Jacobs Prijs.’ (p 12) En hiermee is haar leven ook verbonden met de 120-jarige geschiedenis van de huidige Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap (noot 2) die net als zij strijdt voor emancipatie van vrouwen, voor meer vrouwen in de politieke besluitvorming en voor financiële onafhankelijkheid van vrouwen. Neelie Kroes was sinds de jaren 70 van de vorige eeuw een warm voorstander van financiële onafhankelijkheid van vrouwen. (p 276)  

Dankzij een maatschappelijke ontwikkeling als ‘Er moet een vrouw in’ de Europese Commissie (noot 3) is Neelie tenslotte eurocommissaris geworden. En de grootste succesfactor van Neelie Kroes - haar geheim?! - is volgens mij dat zij ‘ja, ik wil (graag)’ durft te zeggen en te doen! Ze durft risico's te nemen en leert van haar fouten.

Gelukkig voor Neelie Kroes veranderde de betekenis van sekse tijdens haar leven aanzienlijk. Het is nu immers (bijna) helemaal OK om rood gelakte nagels te hebben, hoge hakken te dragen en in de ‘derde leeftijd’ te werken. Via Neelie ‘haar uitzonderlijke levensloop’ krijgt de geschiedenis van vrouwen als politica’s aan de top ‘een gezicht’! En voor Neelie, haar auteur Alies Pegtel, mij en andere vrouwen deed en doet sekse er echt wel toe!

Noten 

1.Biografie Neelie Kroes verbonden met Stratego, the next level en de derde leeftijd http://angermaneuropa.blogspot.nl/2013/02/biografie-neelie-kroes-verbonden-met.html 
2. Eurocommissaris Neelie Kroes verbonden met wereldreis Aletta Jacobs #e-skills #IAW http://angermaneuropa.blogspot.nl/2012/03/eurocommissaris-neelie-kroes-verbonden.html
3. 'Er moet een vrouw in' is ontleend aan Hilda Verwey-Jonker: jaren 50 feminist, opinion leader en voorbeeldvrouw
 http://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html

Boekpresentatie Neelie, brave meisjes schrijven zelden geschiedenis aan de Erasmus School of Economics Centennial, 15 mei 2014

Hilda Verwey-Jonker: jaren 50 feminist, opinion leader en voorbeeldvrouw

Het derde gedeelte 'Autoriteit' in de biografie Drift & Koers over Hilda Verwey-Jonker (1973 - 2004) begint Margit van der Steen met "Hilda Verwey-Jonker werd oud zoals ze geleefd had en bleef actief voor de publieke zaak." (p. 381) In plaats van als bestuurder veelvuldig te vergaderen gaf ze als 'spraakmakende socioloog' interviews aan dagbladen en magazines, en publiceerde ze vele artikelen in vaktijdschriften en bijdragen aan beleidsrapporten. 
In 1973 - in het jaar dat ze 65 werd en in de 'derde leeftijd' - ging ze drie jaar parttime als wetenschappelijk hoofdmedewerker sociologie werken aan de universiteit Utrecht. En in 1988 publiceerde ze haar persoonlijke ervaringen in haar autobiografie Er moet een vrouw in. 

Jaren 50 feminist en prijs Aletta Jacobs in 2000
Ik ken Hilda Verwey-Jonker vooral als ´studente´ eigentijdse geschiedenis begin jaren 80 uit het archief als presidente van de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap in de jaren vijftig, en uit haar pleidooien en acties voor Gelijke Behandeling van gehuwde vrouwen: juridisch handelingsbekwaam en buitenshuis mogen werken. 
Ik herken de typering van Margit "Hilda Verwey-Jonker was bij uitstek een exponent van het jarenvijftigfeminisme waarin uitsluiting en achterstelling bekritiseerd werden met een beroep op expertise, internationale verdragen en argumenten van redelijkheid en rechtvaardigheid...het accent lag op juridische aanpassingen van wet- en regelgeving." (p. 383/4). Hilda Verwey-Jonker zette hierbij de maatschappelijke context, de meningen en de cijfers altijd goed op 'n rijtje. 
In 1954 was het 60 jaar geleden dat de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht werd opgericht en 100 jaar geleden dat Aletta Jacobs werd geboren. Als presidente van Vrouwenbelangen ontving Hilda koningin Juliana toen bij de herdenking van de oprichting van de Vereniging. (p. 451) In 2000 kreeg Hilda Verwey-Jonker de prijs die naar Aletta Jacobs is genoemd voor haar verdiensten en voorbeeldfunctie op het terrein van de vrouwenemancipatie. (p. 445)

'Opinion leader' met typemachine
Hilda Verwey-Jonker hield zich in besturen, commissies, sociale wetenschap en beleidsontwikkeling naast vrouwen ook vele jaren bezig met arbeiders, vluchtelingen en ouderen. "Ze bracht verschillen aan tussen generaties, tussen hoger en lager opgeleiden, tussen getrouwden en ongehuwden, tussen oud en jong, tussen allochtoon en autochtoon en dominant en minder machtig." (p. 387) ''Haar onderzoek had een politieke en maatschappelijke impact. Op de grens van wetenschap, beleid en politiek kwam zij het beste tot haar recht." (p. 394)
Als 'opinion leader' tikte zij veelvuldig op haar typemachine zoals te zien is op 'n foto ter gelegenheid van een reportage over 100 jaar sociaal democratie in 1994. (p. 447) Tikkend voor haar analyses van fasen en processen in emancipatiebewegingen, en voor het zeer uitgesproken beschrijven van haar ervaringen zoals die als oudere vrouw met discriminatie. 

Marie Anne Tellegen 'Er moet een vrouw in'
Door in het derde gedeelte van deze biografie over Hilda Verwey-Jonker te lezen, zoek ik op Google naar Marie Anne Tellegen en heb ik behoefte de autobiografie van Hilda Verwey-Jonker Er moet een vrouw in uit 1988 te herlezen. En de inhoud te verbinden met mijn artikel uit 1986 en doctoraalscriptie uit 1985 over de 'oudste emancipatievereniging' de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap 1949-1967 en met ´Vrouwen mogen niet vechten´ uit de biografie van Margit van der Steen. Deze inhoud en verbinding wil ik in 'n ander blog gaan beschrijven.
Tenslotte een treffende passage over Marie Anne Tellegen. "Door toedoen van Tellegen werd het devies 'Er moet een vrouw in' nogal eens tot uitvoering gebracht, zoals bijvoorbeeld in de afvaardiging naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties." Deze digitale biografie is geschreven door de biografe van Aletta Jacobs: historica Mineke Bosch :-) 
Hilda Verwey-Jonker vroeg voor haar tachtigste verjaardag als cadeau 'n bijdrage voor het Marieanne Tellegenfonds (p. 423) en stelde het prijzengeld voor de Aletta Jacobsprijs beschikbaar voor het schrijven van een biografie over Marie Anne Tellegen (of over Liesbeth Ribbius Peletier). Dus Marie Anne was volgens mij 'n heel groot voorbeeld voor Hilda!

Meer lezen over activiteiten bij VN, Vrouwenbelangen en SER
1. blog Hilda Verwey-Jonker bij CSW in New York en Vrouwenbelangen: vrouwen in de politiek
http://angermaneuropa.blogspot.nl/2011_05_01_archive.html
2. blog 'Een insluipster in de SER': Hilda Verwey-Jonker http://angermaneuropa.blogspot.nl/2011_06_01_archive.html

'Een insluipster' in de SER, Hilda Verwey-Jonker

Hoofdstuk 12 ''Achter de gesloten deuren van de SER'' van Drift & Koers door Margit van der Steen beschrijft het 'geheim' van Dagelijks Bestuurder Hilda Verwey-Jonker 1958-1972 (p. 336-377). Zij was 15 jaar kroonlid van het belangrijkste adviesorgaan van de overheid, de Sociaal-Economische Raad, als enige vrouw in de grote schaduw van de macht. Als een 'insluipster' volgens politicoloog Jantine Oldersma in haar De vrouw die vanzelf spreekt.


Hilda Verwey-Jonker bracht als socioloog haar kennis over seksevraagstukken naar voren en kwam op voor de financieel-economische belangen van vrouwen:
- in SER-commissies meer vrouwen benoemen; 
- kinderbijslag voor meisjes die werken en leren combineren; 
- 'wegnemen van belemmeringen' voor het recht om te werken door gehuwde vrouwen (in parttime werk). 
En in de Commissie inzake de Regeling Wettelijke Beloning van Mannen en Vrouwen. Vrouwen verdienden toen veel minder dan mannen voor hetzelfde werk. Volgens Hilda Verwey-Jonker moest werk niet alleen iets zijn waarvoor men betaald wordt, maar waar ook 'waardering en eerbied' voor is. 
De Wet Gelijk Loon kwam pas in 1975 tot stand. In de praktijk verdienen vrouwen nu bijna 20% minder dan mannen voor hetzelfde werk. Dus Equal Pay M/V is nog niet bereikt! 


NB! in 1960 was 96% van de gehuwde vrouwen fulltime huisvrouw in een vrij groot gezin. Mijn moeder behoorde tot die 4% en ik groeide op in een klein gezin. Voor mij is die hele grote meerderheid van gehuwde vrouwen die huisvrouw zijn en meisjes in grote gezinnen bijna niet voor te stellen.

Hilda Verwey-Jonker bij CSW in New York en Vrouwenbelangen: vrouwen in de politiek

Ik leerde Hilda Verwey-Jonker kennen in de jaren 80 toen ik als student geschiedenis onderzoek deed naar de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap. Nu las ik hoofdstuk 8 'Une femme qui prend la parole en public, est une femme publique' in haar geweldig goed ontvangen biografie Drift & Koers door Margit van der Steen (p. 233-270). 


Hilda Verwey-Jonker sprak namens de Nederlandse regering in februari 1946 de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe. Zij riep op de deelname van vrouwen aan het politieke leven te stimuleren. ''Vergaderen en besturen zouden best vrouwelijke activiteiten kunnen worden''.
Goed voorbeeld van een strategische alliantie met als uiteindelijk resultaat de VN Commission on the Status of Women (CSW) waren de speciale bijeenkomsten met kopjes thee voor vrouwelijke afgevaardigden op de hotelkamer van Eleanor Roosevelt, weduwe van de President en officiële afgevaardigde van de Verenigde Staten.


Begin jaren vijftig waren er nog geen 10% vrouwen in Tweede Kamer of Provinciale Staten gekozen en konden gehuwde vrouwen geen bankrekening openen zonder de handtekening van hun man. 
In de periode 1951-1955 was Hilda Verwey-Jonker presidente van de vereniging met de lange naam, Vrouwenbelangen. Een vereniging met veel hoogopgeleide vrouwen met bestuurlijke functies als 'eerste vrouw' in verschillende politieke partijen die strategisch samenwerkten over de grenzen van de zuilen heen. Enkele grote parlementaire successen waarbij vrouwelijke Kamerleden zorgden voor het numerieke overwicht in de stemmingen: recht op gelijke beloning voor gelijk werk, ontslagverbod voor de huwende ambtenares en de handelingsbekwaamheid van de gehuwde vrouw.
Staatsburgerschap vroeg ook om beter opgeleide kiezers. Een succes van Hilda Verwey-Jonker was het toneelstuk Het Vrouwenparlement waarin een herziening van de Kinderbijslagwet werd nagespeeld. Het schaduwparlement was de afsluiting van een cursus politieke vorming in 12 bijeenkomsten voor 80 vrouwen (van huisvrouw, kantoorjuffrouw tot commies der gemeentesecretarie) en een enkele man in Amsterdam.


Met haar werkzaamheden voor Vrouwenbelangen trad Hilda Verwey-Jonker in de voetsporen van haar moeder Lena Westerveld. Die maakte zich sterk voor vrouwenkiesrecht en vernoemde haar dochter naar de strijdbare hoofdpersoon Hilda van Suylenburg. Een feministische bestseller door Cecile Goekoop-De Jong van Beek en Donk uit 1897.