Een leven lang leren en Rock on in 'de derde leeftijd v/m' Tijdschrift voor Genderstudies

De titel 'de derde leeftijd' is ontleend aan Peter Laslett zijn omschrijving uit 1989: 'fase tussen deelname aan het arbeidsproces en aftakeling door ouderdom'. Het Tijdschrift voor Genderstudies is het Nederlandstalige forum voor de wetenschappelijke problematisering van sekse.

Past 'de derde leeftijd' mij persoonlijk?
Sinds eind jaren zeventig ben ik betrokken bij dit tijdschrift (voor Vrouwenstudies) en sinds medio jaren negentig participeer ik in de redactieraad. Als geboren boomer in de jaren vijftig neem ik voor voldoende inkomen tot mijn 70ste bewust deel als werkende en ZZP-er aan het arbeidsproces. Daardoor past de omschrijving van Janneke van Mens-Verhulst en Marielle Cloin in het Redactioneel mij niet helemaal: "de [derde] levensfase waarin mensen in de westerse wereld bevrijd zijn van arbeids- en gezinsverplichtingen, terwijl ze over voldoende gezondheid en kapitaal beschikken om mobiel te zijn, hun sociale netwerken te onderhouden en anderszins actief te zijn". Ik ben wel bevrijd van gezinsverplichtingen en beschik over voldoende gezondheid. En blijf de komende jaren lekker mobiel en online netwerken! De focus in dit blog ligt op wat mij als vitale boomer (55plus) vooral interesseert: arbeidsdeelname en 'Rock On'.

Arbeidsdeelname in de derde leeftijd v/m
In de bijdrage "Beroepsdeelname van ouderen" door Anneke van Doorne-Huiskes, Wieteke Conen en Joop Schippers zien we dat vrouwen en mannen tussen de 55 en 65 jaar verschillen in hun arbeidsdeelname. Onderstaande tabel bevat het aandeel werkenden tussen 55-64 jaar M/V in de jaren 1990, 2000 en 2010 in een aantal Europese landen.

"Gemeenschappelijk in alle Europese landen is dat vrouwen van 55 jaar en ouder een lagere beroepsdeelname kennen dan mannen van 55 jaar en ouder. Deze sekseverschillen worden echter kleiner.'' (p 27) Oeps onder beroepsdeelname valt al als je ten minste 1 uur per week betaalde arbeid verricht. In 2011 werkten 62% vrouwen en 82% mannen tussen 55-59 jaar, en 31% vrouwen en 49% mannen tussen 60-64 jaar en 5% vrouwen en 12% mannen tussen 65-74 jaar in Nederland. (p 28 op basis van Eurostat, Labour Force Survey, database 2012) Daarbij werken hoger opgeleiden langer door dan lager opgeleiden. 

Een leven lang leren kan beter!
In 2010 is ongeveer 30% van de bevolking in EU landen 55 jaar en ouder en dit betekent dat het potentieel van 60-plussers beter moet worden benut. (p 33). Een oplossing is het verruimen van pensioengrenzen en een andere is een activerend arbeidsmarktbeleid: een leven lang leren oftewel lifelong learning. Echter "van duurzaam onderhoud van menselijk kapitaal in de vorm van een leven lang leren is nog weinig sprake." (p 35) In de EU besteden vrouwen 8 uur en mannen 9 uur tussen de 55-64 jaar op jaarbasis aan niet-regulier werkgerelateerd onderwijs in 2008. In Nederland is dit voor vrouwen 4 en voor mannen 13 uur. Ter vergelijking in Denemarken is dit voor vrouwen 31 en voor mannen 19 uur in dezelfde leeftijd! Een leven lang leren en hierbij van elkaar leren krijgt nog veel te weinig daadwerkelijke uitvoering in de EU & NL. (p 37)

'Rock on' met Madonna
Een inspirerende recensie van een bundel op het terrein van populaire musicologie schrijft Alkeline van Lenning over Rock on Women, ageing and popular music door Ros (R.) Jennings en Abigail (A.) Cardner. De auteurs plaatsen de besproken muziek in de culturele kaders waarbinnen verouderende vrouwelijke muzikanten zoals salsa performer Celia Cruz en disco diva Grace Jones opereren. Een ander is The Queen of Pop Madonna die sinds augustus 2013 55plus is. In de geanalyseerde clip Celebration verleidt Madonna in leeftijd verhullende kleding een jongere man. Volgens Alkeline houdt Madonna hierin verkrampt vast aan 'het beeld dat ze zelf heeft geschapen'. (p 79)  

Conclusie en interactie
Belangwekkende conclusie van dit boeiende themanummer is dat de wetenschappelijke uitwerking van het begrip 'derde leeftijd' vooralsnog getuigt van weinig gender- en diversiteitsbewustzijn. (p 5) Wat vinden de 'lekker puh' dames van de Red Had Society van dit begrip?
Er zijn geweldige kansen voor een leven lang leren (lifelong learning) door gebruik van Internet en e-learning in de derde leeftijd. Hierbij een link naar een publicatie Silver workers - golden opportunities daarover uit het EUjaar 2012 'Active Ageing' / 'Actief ouder worden'.