Blog over biografie Marie Anne Tellegen: medeverantwoordelijkheid van vrouwen

In de zomer lees ik vaak een non-fictie boek. Nu de door W.H. Weenink soepel geschreven en prettig leesbare biografie Vrouw achter de troon Marie Anne Tellegen 1893-1976. Een vriendin leende haar paperback aan mij:-). Wim Weenink is met deze biografie genomineerd voor de Prinsjesboekenprijs 2015 (beste boek over de landelijke politiek) en staat op de longlist van de Libris Geschiedenisprijs 2015. 

Hoe ken ik Marie Anne Tellegen?

Paperback + voetnoten &  foto's

Ik kende Mej. Mr. Marie Anne Tellegen vooral uit gesprekken met collega-historica Roos Vermeij (doctoraalscriptie over M.A. Tellegen) en samenwerkingspartner in de Aktie Man/Vrouw 50/50 van Vrouwenbelangen Willy Stigter-Gonggryp (verzetsstrijdster en medewerkster van het Nederlandsche Vrouwen Comité). 
Ik las vorige zomer over Marie Anne Tellegen in het derde gedeelte van de door Margit van der Steen geschreven biografie over Hilda Verwey-Jonker. (Noot 1) Ik zocht toen op Google naar Marie Anne Tellegen en ontdekte de volgende passage "Door toedoen van Tellegen werd het devies 'Er moet een vrouw in' nogal eens tot uitvoering gebracht, zoals bijvoorbeeld in de afvaardiging naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties." Deze digitale passage is geschreven door de biografe van Aletta Jacobs: Mineke Bosch (Hoogleraar Moderne Geschiedenis). In het begin van de jaren 80 leerden Mineke en ik elkaar kennen tijdens onze activiteiten voor de Vereniging voor Vrouwengeschiedenis in Groningen. 

Feministe die vrouwen en organisaties verbond
In dit blog herlees ik twee paragrafen die vrouwen in de titel hebben 'Strijden voor rechten van vrouwen' en 'Voorspraak voor vrouwen' uit de periode dat Marie Anne Tellegen als ambtenaar  - sociale zaken en statistiek - werkte na haar studie bij de gemeente Utrecht en als directeur van het Kabinet der Koningin Wilhelmina & Juliana in Den Haag. 
De crisis in de jaren 30 maakt Marie Anne Tellegen ervan bewust dat 'de strijd om de plaats van de vrouw in de maatschappij niet was gewonnen'. (p 61) Zij raakt via de Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding (VVAO) betrokken in de strijd voor het kunnen (blijven) werken van vrouwen. Zij vindt dat vrouwen en mannen gelijkwaardig aan de samenleving moeten kunnen deelnemen. Marie Anne Tellegen is zelf een (bewust) alleenstaande werkende vrouw. 
Marie Anne Tellegen wordt eind 1934 presidente van de VVAO en zit van 1935 tot 1937 ook in het hoofdbestuur van de Vereniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap (de grootste feministische organisatie van dat moment).
Begin 1935 vormen deze 2 en 8 andere vrouwenorganisaties het gezamenlijke Comité tot Verdediging van de Vrijheid van Arbeid voor de Vrouw (CVVAV). Ze strijden 'tegen het verschuiven van de werkloosheid naar de (gehuwde of huwende) vrouw' (p 63). 
Graag deel ik een citaat uit een interview met Marie Anne Tellegen in het Algemeen Handelsblad (NRC) uit 1935 "Het nadeel van deze generatie [vrouwen] is geweest, dat zij alles heeft gekregen, zonder dat zij daarvoor behoefde te vechten." W.H. Weenink typeert M.A. Tellegen als vormende van oftewel lerende aan de jonge generatie vrouwen. (p 66) 'Ze hamert erop dat de samenleving niet zonder de eigen inbreng van de vrouw kan.' (p 77) 

Er kan en moet een vrouw in
Marie Anne Tellegen maakt zich als voorzitter van 1945 tot 1956 van het Nederlandsche Vrouwen Comité (NVC) sterk voor het deelnemen van vrouwen aan het maatschappelijke proces. In het NVC hebben landelijk werkende vrouwenorganisaties, zoals de VVAO of Vrouwenbelangen, één vertegenwoordigster. Er heerst grote overeenstemming over 'Er moet een vrouw in'. Marie Anne Tellegen lobbyt vanuit haar functie als voorzitter en directeur om vrouwen op belangrijke en verantwoordelijke posten te krijgen. Zoals een lid in de delegatie naar de eerste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 1946 in Londen: Hilda Verwey-Jonker. Verwey-Jonker wordt als vertegenwoordigster van het NVC beschouwd. (p 220) En een vrouw in de Nederlandse parlementaire delegatie naar de Raad van Europa: Marga Klompé wordt plaatsvervangend gedelegeerde. Later wordt Klompé in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland op Maatschappelijk Werk (nu VWS). 
Tellegen vindt dat mannen denken vanuit abstracties en dat vrouwen de werkelijkheid achter die abstracties ervaren. (p 225) Volgens Marie Anne Tellegen moet de 'eigen waarde' van de vrouw het uitgangspunt zijn: de overtuiging dat vrouwen vanuit de eigen aard en ervaring een aparte stem moeten laten horen. (p 227) In 1976, kort voor haar dood, zegt ze: "De kern van de zaak was de Nederlandse vrouw ertoe te brengen medeverantwoordelijkheid te aanvaarden in het besef van eigen waarde. Er was een groot gebrek aan vrouwen die verantwoordelijkheid op zich willen nemen. Verantwoordelijkheid brengt eenzaamheid met zich mee en betekent op je zelf terugvallen." (p 243)

Leeservaring
Volgens de flaptekst beschrijft de biografie Vrouw achter de troon het leven van een onafhankelijke vrouw: een 'onderkoningin'. Ik heb van het lezen ervan genoten ...ook van hoofdstukken over Marie Anne Tellegen haar rollen in de jaren 20, het verzet tijdens de oorlog, de coalities met de minister-presidenten Willem Drees of Louis Beel en tenslotte in de relatie met Koningin Juliana en prins Bernhard.

Noot 1. Blog http://angermaneuropa.blogspot.nl/2014/07/hilda-verwey-jonker-jaren-50-feminist.html

Arina Angerman, entrepreneur Social Media 4 Boomers, is partner van bol.com Wanneer lezers (V/M) van angerman.europa via een link in de blogs een boek kopen, verdient Arina met deze transactie een kleine commissie.